Czy firma może pożyczyć pieniądze od osoby fizycznej?

W poszukiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorcy często sięgają po środki z kredytów bankowych lub pożyczek udzielanych przez firmy pożyczkowe. Alternatywnym źródłem finansowania może być pożyczka uzyskana przez przedsiębiorcę od osoby prywatnej. Czy korzystanie z takiego finansowania przez firmę jest zgodne z prawem?

Strony umowy pożyczki

W świetle obowiązującego prawa pożyczki mogą udzielić wszystkie pełnoletnie osoby fizyczne, mające pełną zdolność do czynności prawnych. Nie mogą więc to być jedynie osoby nieletnie albo częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnione na podstawie wyroku sądowego.  W przeciwieństwie do kredytu, który może być udzielany wyłącznie przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, pożyczki w praktyce może udzielić każdy.

Zgodnie z prawem, umowa pożyczki może być odpłatnym lub nieodpłatnym udostępnieniem środków pieniężnych drugiej stronie umowy. Umowę nieodpłatnej pożyczki może zawrzeć z przedsiębiorcą np. członek rodziny czy znajomy przedsiębiorcy. W sytuacji, w której pożyczki udziela firmie osoba obca (prywatny inwestor), mamy zazwyczaj do czynienia z odpłatną formą umowy pożyczki. 

Kodeks cywilny o pożyczce

Umowa pożyczki pomiędzy firmą a osobą prywatną może być zawarta w formie ustnej, jeśli przedmiotem pożyczki jest kwota nieprzekraczająca 1000 zł. Jeśli pożyczka ma wyższą wartość, konieczne jest spisanie umowy pożyczki. Ponadto pożyczający może odstąpić od umowy i odmówić przekazania środków na mocy zawartej umowy pożyczki, jeśli zwrot pożyczki jest zagrożony złym stanem majątkowym pożyczkobiorcy (który nie występował wcześniej lub o którym pożyczający nie wiedział w chwili podpisania umowy pożyczki). Upraszczając, jeśli pożyczający wie, że firma znajduje się w tak złej sytuacji finansowej, że nie będzie w stanie zwrócić mu jego pieniędzy, może bez żadnych konsekwencji zerwać umowę pożyczki. 

Konsekwencje podatkowe

Z chwilą uzyskania przez firmę pożyczki od osoby prywatnej w kwocie powyżej 1000 zł pożyczkobiorca ma obowiązek odprowadzenia do urzędu skarbowego podatku w wysokości 0,5% wartości pożyczki (podatek od czynności cywilnoprawnych – PCC). Musi też złożyć formularz PCC-3 w ciągu 14 dni od powstania obowiązku podatkowego. Obowiązki te nie istnieją, jeśli pożyczka jest udzielona przez najbliższych członków rodziny (w przypadku, kiedy taka pożyczka przekracza kwotę 9637 zł należy złożyć deklarację PCC-3). 

Ponadto firma pożyczająca środki finansowe od osoby fizycznej powinna w imieniu pożyczkodawcy naliczyć i odprowadzić zryczałtowany podatek od zysków kapitałowych, naliczany jako 19% odsetek (tzw. podatek Belki).

Podsumowanie

Pożyczka od osoby fizycznej może stanowić alternatywne źródło pozyskania środków finansowych dla firmy i jest jak najbardziej dopuszczalna przez obowiązujące przepisy prawne. Jeśli pożyczki takiej udziela osoba obca (prywatny inwestor) i jej kwota przekracza 1000 zł to umowa pożyczki powinna mieć formę pisemną oraz należy pamiętać o obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 0,5% wartości pożyczki.