Kredyt czy pożyczka – podobieństwa i różnice
Pojęcia kredytu i pożyczki często stosowane są zamiennie, ale to tylko pozornie te same produkty finansowe – łączy je wiele cech wspólnych, ale równie wiele dzieli. Najważniejsza różnica dotyczy tego, gdzie można zaciągnąć poszczególne zobowiązanie – kredytu udziela jedynie bank, natomiast pożyczki może udzielić opócz banku także firma pozabankowa lub członek rodziny. Czym jeszcze charakteryzuje się pożyczka, a czym kredyt i jakie są najważniejsze różnice między nimi?
Czym jest kredyt?
Kredyt jest zobowiązaniem pieniężnym, jakiego bank (kredytodawca) udziela klientowi (kredytobiorcy). Art. 69 ustawy prawo bankowe stanowi, że przez umowę kredytu kredytodawca zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel.
Kredytobiorca na mocy tej samej umowy zobowiązuje się do korzystania z takiej kwoty na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Pojęcie kredytu związane jest zatem ściśle z działalnością bankową. Jest on zawsze odpłatny, a także powinien być udzielony na podstawie pisemnej umowy i na ściśle określony cel. Właśnie dlatego w swojej ofercie banki posiadają np. kredyty mieszkaniowe przeznaczone na zakup mieszkania, czy kredyty samochodowe, którymi można sfinansować zakup auta. Warto jednak pamiętać, że są również kredyty gotówkowe, które przeznaczone są na dowolny cel.
Banki udzielają kredytów wyłącznie tym klientom, którzy mają odpowiednio wysoką zdolność kredytową oraz dobrą historię kredytowania w BIK-u.
Czym jest pożyczka?
Według art. 720 kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.
Na mocy tej samej umowy biorący zobowiązuje się z kolei zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości pożyczkodawcy.
Najważniejsze cechy pożyczki z punktu widzenia kodeksu cywilnego:
• mogą ją udzielać dowolne podmioty – nie tylko banki i inne instytucje finansowe, ale także osoby fizyczne;
• pożyczka może być wykorzystana przez pożyczkobiorcę na dowolny cel;
• przedmiotem umowy pożyczki nie muszą być pieniądze;
• pożyczka nie musi być odpłatna;
• umowa pożyczki może być zawarta ustnie – o ile jej wartość nie przekracza 1000 zł;
• umowa pożyczki może zawierać dowolne ustalenia (przepisy nie narzucają jej treści).
W praktyce pożyczki udzielane przez banki i instytucje pożyczkowe mają zazwyczaj cechy nie tylko pożyczki w rozumieniu kodeksu cywilnego, ale też kredytu konsumenckiego, który jest znacznie bardziej sformalizowany i obwarowany dodatkowymi warunkami dla obu stron umowy.
Podobieństwa między kredytem a pożyczką
Zarówno w przypadku pożyczki, jak i kredytu można mówić o zaciąganiu pewnego zobowiązania – długu. Kredyt i pożyczka mogą być odpłatne, spłacane w ratach, a umowa może być zawierana w formie pisemnej. Ponadto cechą wspólną kredytów i pożyczek jest maksymalna wysokość ich oprocentowania.
Kredyt gotówkowy i pożyczka udzielane przez banki niewiele się od siebie różnią. W obu przypadkach klient otrzymuje pieniądze, które może dowolnie spożytkować i musi zwrócić w określonym terminie, najczęściej w ratach według ustalonego harmonogramu spłat. Pod tym względem kredyt bankowy a pożyczka pozabankowa udzielona przez instytucję pożyczkową także są bardzo podobne.
Obowiązek zwrotu środków i konsekwencje niewywiązania się z niego to kolejne podobieństwa łączące kredyt i pożyczkę. Zarówno kredytodawca, jak i pożyczkodawca mają do dyspozycji te same ścieżki prawne służące do wyegzekwowania swojej należności od dłużnika. Mogą zatem naliczać odsetki za opóźnienie w spłacie, a w ostateczności skierować sprawę do sądu, a potem do komornika.
Czym się różni kredyt od pożyczki?
Mimo wielu podobieństw łączących kredyt i pożyczkę nie powinno stosować się tych pojęć zamiennie, ponieważ mają one inną podstawę prawną oraz posiadają znaczące różnice w znaczeniu.
Kredyt udzielany jest na podstawie prawa bankowego wyłącznie przez instytucje bankowe, a podstawą prawną udzielania pożyczek jest kodeks cywilny, dlatego pożyczki może udzielić także osoba fizyczna lub przedsiębiorca. Różnice dotyczące regulacji prawnych oraz stron umowy to nie jedyne różnice między kredytem a pożyczką – dotyczą one także przedmiotu umowy (w przypadku kredytu są to zawsze środki finansowe, w przypadku pożyczki mogą to być pieniądze lub inne rzeczy, określone co do gatunki), celu (kredyt ma zawsze określony cel, pożyczka może posiadać dowolny cel), kosztu (umowa kredytu jest zawsze odpłatna, ale jej koszt jest zazwyczaj niższy niż pożyczki pozabankowej; umowa pożyczki może być nieodpłatna (dotyczy w szczególności umów zawieranych pomiędzy członkami rodziny), ale zazwyczaj jej koszt jest wyższy niż kredytu bankowego), formy umowy (kredyt – umowa pisema, pożyczka – umowa dowolna do 1000 zł), trybu spłaty (spłata ratalna w przypadku kredytu, spłata ratalna lub jednorazowa w przypadku pożyczki) oraz czasu trwania procedury (procedura przyznania kredytu jest długa, pożyczki – krótka).
Podsumowanie
Różnice między kredytem a pożyczką pod wieloma względami mają istotne znaczenie dla klientów. Pożyczka to bardziej elastyczna i dostępna forma finansowania – można ją wykorzystać na dowolny cel, a udzielić jej mogą nie tylko banki, ale też inne firmy, między innymi firmy pożyczkowe lub osoby prywatne. Pożyczkę można otrzymać szybciej i prościej niż kredyt, ale zazwyczaj wiąże się z to wyższym kosztem niż w przypadku kredytu bankowego (chociaż – jak wspomniano wyżej – pożyczka udzielona na przykład przez członka rodziny może być nieodpłatna).
Kredyty to domena banków oraz SKOK-ów. Są skrupulatnie regulowane i nadzorowane przez państwo, co zwiększa bezpieczeństwo zawierania tego typu umów. Z drugiej strony są mniej elastyczne (konieczność określenia celu) i trudniej dostępne (bardziej wnikliwa analiza zdolności kredytowej i sprawdzanie historii kredytowania klienta w BIK-u).